ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ Δημήτρης Πικιώνης Κείμενα Χρονολογικός πίνακας βιογραφίας του Δ. Πικιώνη 1887 Γεννιέται στον Πειραιά από γονείς Χιώτες. 1894 - 1896 Παιδικά σχέδια, με θέμα κυρίως καράβια. 1903 Απόφοιτος Γυμνασίου. Σημαντική η παρουσία του Ιακώβου Δραγάτση στις εγκύκλιες σπουδές του. Φιλία με τον Λάμπρο Πορφύρα (εξάδερφό του), Παύλο Νιρβάνα, Γιώργο Λαμπελέτ, Σπύρο Μελά, τον ζωγράφο Στέλιο Μηλιάδη και τον Δημήτρη Μπότσαρη. 1904 Πρωτοετής στο Πολυτεχνείο. Φιλία με τους Αναστάσιο Ορλάνδο, Ιωσήφ Πετσαρίνη, Giorgio de Chirico, Δημήτριο Καμπούρογλου. Περικλή Γιαννόπουλο. 1904-1908 Σπουδές σε γυμνό. 1905-1930 Ζωγραφίζει τοπία (ΑΠΟ ΤΗ ΦΥΣΗ). 1906 Γνωρίζεται με τον Κ. Παρθένη και γίνεται ο πρώτος του μαθητής. 1908 Διπλωματούχος Πολιτικός Μηχανικός του Εθνικού Μετσοβίου Πολυτεχνείου. 1908-1909 Μόναχο. Σπουδές στο ελεύθερο σχέδιο και στη γλυπτική. Συναντάται με τον Κωνσταντίνο Χατζόπουλο. Ξανανταμώνει με τον Giorgio de Chirico και συνδέεται φιλικά με τον Γιώργο Μπουζιάνη. 1909-1912 Μεταβαίνει στο Παρίσι, επηρεασμένος από τρία έργα του Σεζάν. Ασχολείται με τη σπουδή του σχεδίου και της ζωγραφικής στην Académie de la Grande Chaumière με τον L. Simon. Παράλληλα, γράφεται στο εργαστήριο του αρχιτέκτονα G. Chifflot και παρακολουθεί το μάθημα των αρχιτεκτονικών συνθέσεων. Παρέα με τον Κ. Παρθένη, που επισκέπτεται το Παρίσι, παρακολουθούν αναδρομικές εκθέσεις Γάλλων διδασκάλων και Μουσεία. Συναντιέται ξανά με τον Giorgio de Chirico. 1910-1920 Αντίγραφα, εμπνεύσεις από την ελληνική Αρχαιότητα (ΑΡΧΑΙΑ). 1912-1918 Επιστρέφει στην Ελλάδα. Περίοδος επιστρατεύσεων Βαλκανικών Πολέμων. Αποστρατεύεται με το βαθμό λοχαγού του Μηχανικού. Ασχολείται με τη ζωγραφική και συμπληρώνει τα κενά της αρχιτεκτονικής του μόρφωσης. Αρχίζει τις πρώτες μελέτες για την αρχιτεκτονική της νεοελληνικής παράδοσης. Σχεδιάζει σπίτια από την Αιγίνα. Αντιγράφει σκεύη από μουσεία και Συλλογές και αποτυπώνει σε σειρά αρχιτεκτονικών συνθέσεων τις πρώτες ιδέες και τα συμπεράσματά του για τα ιδιαίτερα αιτήματα της νεοελληνικής αρχιτεκτονικής. Στις όχθες του Κηφισού ασχολείται με την πρακτική εφαρμογή της τέχνης του Σεζάν. Πνευματική φιλία με τους Σπύρο Αλιμπέρτη, Γιάννη Αποστολάκη, Γιώργο και Φώτο Πολίτη. Αργότερα φιλία με τον Φώτη Κόντογλου, Σπύρο Παπαλουκά, τον αρχιτέκτονα Μητσάκη, Στρατή Δούκα, Νίκο Βέλμο και, από τη νεότερη γενιά, με τους Νίκο Χατζηκυριάκο-Γκίκα, Γιάννη Τσαρούχη, Νίκο Εγγονόπουλο, Διαμαντή Διαμαντόπουλο, Γεράσιμο Στέρη. 1912-1925 Σχέδια. ΑΝΑΜΝΗΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΟ ΠΑΡΙΣΙ, πολλά από τα οποία, με γαλλικούς τίτλους. 1913 Σχεδιάζει το εξώφυλλο του περιοδικού "Κριτική και Ποίηση" 1915-1946 Αντίγραφα, εμπνεύσεις από βυζαντινά θέματα (ΒΥΖΑΝΤΙΝΑ). 1918 Εξώφυλλο του έργου "Συλλογή δημοτικών τραγουδιών του Ν.Γ. Πολίτη. Ζωγραφίζει λουλούδια εκ του φυσικού, ασχολείται με διακοσμητικάα μοτίβα. Σχέδια από τη λαϊκή αρχιτεκτονική της Αίγινας και από το σπίτι του Ροδάκη. 1919 Διδάσκει στις νυχτερινές Σχολές Τεχνιτών της Ελληνικής Βιοτεχνικής Εταιρείας (Τμήμα Επιπλοποιών). 1921 Κτίζει το πρώτο του σπίτι, εκφράζοντας τις ιδέες που ως τότε είχε διαμορφώσει (οικία Φ. Μωραΐτη στις Τζιτζιφιές). Χαιρετίζοντας το γεγονός, ο Φώτος Πολίτης του αφιερώνει τέσσερις επιφυλλίδες στην "Πολιτεία" με τους τίτλους «Παράσχεια», «Δημώδης αρχιτεκτονική», «Η αρχιτεκτονική και η ζωή μας», «Αρχικά γεγονότα». 1921-1923 Διορίζεται επιμελητής του καθηγητή Αναστασίου Ορλάνδου στο μάθημα της Μορφολογίας της Αρχιτεκτονικής και Ρυθμολογίας. στη θέση αυτή παραμένει ως τα μισά του 1923. 1925-1935 Ονομάζεται έκτακτος καθηγητής του Ε.Μ.Π. στην έδρα της Διακοσμητικής. Εκπονεί τις ξυλογραφίες και τα σχέδια στο δημοσίευμα του Λαογραφικού Αρχείου, αριθ. 5, "Αιτωλικαί οικήσεις και σκεύη, του Δ. Λουκόπουλου. Κτίζει το δεύτερό του σπίτι (οικία Καραμάνου, οδός Ηρακλείτου 1).Στις αρχές της σύγχρονης τέχνης, στις αρχές της οργανικής αλήθειας, απλότητας και αυστηρότητας του σχήματος, ανάγονται όσα κτίσματα κτίζει την εποχή ως το 1935. 1926 Σε συνεργασία με τον Εμμανουήλ Κριεζή εκπονεί τα σχέδια σχολείου-οικοτροφείου στην Αίγινα. Είχε αναλάβει το μορφολογικό μέρος του έργου, το οποίο τελικά δεν εκτελέστηκε. 1927 Σε συνεργασία πάλι με τον Εμμανουήλ Κριεζή, εκπονεί τα σχέδια του ναού των Αγίων Αναργύρων στη Νέα Ιωνία (το έργο δεν εκτελέστηκε). Κτίζει την οικία του Σπύρου Παπαλουκά, συνοικία Κυπριάδου). ΄Εκθεση ομαδική Πικιώνη, Σώχου, Κόντογλου, Παπαλουκά, Δούκα, Παλιούρα, Βέλμου κ.ά. 1928 Κτίζει την οικία Γ. Καραγιάννη (οδός Μητσάκη). 1929 Μελετά επιτοπίως, για ένα τρίμηνο, τη λαϊκή αρχιτεκτονική της Χίου. Συγγράφει, κατά παραγγελία του ομογενή από το Λονδίνο Αργέντη, μελέτη στη γαλλική γλώσσα για την αστική αρχιτεκτονική του νησιού. Η μελέτη αυτή προοριζόταν να αποτελέσει μέρος ενός μεγαλύτερου συγγράματος για το νησί. Μονιμοποιείται στην έδρα της Διακοσμητικής. Εξώφυλλο και βινιέτες για το βιβλίο του Στρατή Δούκα "Εις Εαυτόν". Κτίζει την οικία Παπαϊωάννου (οδός Μαρκορά). 1930-1935 Σχέδια εκ του φυσικού της Αλεξάνδρας και Ινούς Πικιώνη. 1930-1940 Σχέδια ΤΗΣ ΦΑΝΤΑΣΙΑΣ. 1931 Εξώφυλλο και βινιέτες για την έκδοση του Ασύλου Τέχνης "Παλιά Αθήνα" του Νίκου Βέλμου. 1932 Κτίζει το Δημοτικό Σχολείο στα Πευκάκια του Λυκαβηττού. 1933 Κτίζει το θερινό θέατρο της Μαρίκας Κοτοπούλη (οδός Χέυδεν), ακολουθώντας τις αρχές του αρχαίου και του ιαπωνικού θεάτρου (τριμερής σκηνή, κατάργηση των αιωρουμένων σκηνικών κ.ά.) Οι αισθητικές απόψεις που πραγματοποιήθηκαν στο θέατρο Κοτοπούλη κατακρίθηκαν από το Φώτο Πολίτη, ενώ αντίθετα επαινέθηκαν από τον θεατρογράφο Θ. Αθανασιάδη. Δίνει συνέντευξη στην εφημερίδα "Εθνος" με τον Αχιλλέα Μαμάκη. Κτίζει τις οικίες των Α. Γκαρή στο Ψυχικό, Μ. Γκιώνη στο Ελληνικό, Δ. Καλογιάννη στο Ελληνικό και το Πειραματικό Σχολείο του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Στα τρία πρώτα εμπνέεται από τον αιγαιοπελαγίτικο τύπο, στο τέταρτο από τον μακεδονικό τύπο. 1934 Σχέδια, με χρώμα από χώμα, για τον τάφο του Λάμπρου Πορφύρα. Εκτελεί τους τάφους του ποιητή και της οικογενείας Παυλή στο Νεκροταφείο Αναστάσεως του Πειραιά. Προσχέδια για το Δελφικό Κέντρο. Συνεργάζεται με το ζωγράφο K. Vrieslander στο βιβλίο "Το σπίτι του Ροδάκη στην Αίγινα. 1935 Εκτελεί τον τάφο της οικογενείας Γουναράκη στο Α' Νεκροταφείο Αθηνών. Την εποχή αυτή σημειώνεται στροφή στις αισθητικές του αντιλήψεις. Στοχάζεται πως το οικουμενικό πνεύμα πρέπει να συντεθεί με το πνεύμα της εθνότητας. Στην αντίληψη αυτή βασίζεται όλη η μετέπειτα αρχιτεκτονική του. 1935-1937 Με το Ν. Χατζηκυριάκο- Γκίκα εκδίδει το περιοδικό "Το Τρίτο μάτι", όπου δημοσιεύονται πολλές από τις μελέτες του. 1936 Κτίζει την πολυκατοικία επί της οδού Χέυδεν 27, με κάτοψη του αρχιτέκτονα Μητσάκη. 1937 Ο Σύλλογος «Ελληνική Λαϊκή Τέχνη» ζητά τη συμβολή του Πικιώνη σε λαογραφικές αποστολές. Έτσι μελετήθηκαν τα αστικά κέντρα της Δυτικής Μακεδονίας (Βέροια, Κοζάνη, Σιάτιστα, Καστοριά). Από τους αρχιτέκτονες Γ. Βαλάτα, Π. Χατζόπουλο και Αργυρόπουλο μελετήθιηκαν οι ορεινές περιοχές της Δυτικής Μακεδονίας. 1938 Οργανώνεται η πρώτη έκθεση του Συλλόγου, αφιερωμένη στην Τέχνη της Νεοελληνικής Παράδοσης, στην Αίθουσα Στρατηγοπούλου. Ευμενή σχόλια του τύπου για την έκθεση αυτή. Σχέδια για ένα περίπτερο, που δεν εκτελέστηκε για την πώληση ειδών λαϊκής τέχνης στο Νέο Φάληρο. 1939 Από τους Δ.Πικιώνη, Γ. Βαλάτα και το ζωγράφο Vrieslander μελετήθηκε η περιοχή Ζαγοράς Πηλίου. Σχέδια από τα σπίτια της Ζαγοράς. 1940 Η Ύδρα μελετήθηκε από τους K. Vrieslander και Δ. Θυμόπουλο, τα Γιάννενα και τα Ζαγόρια Πίνδου από την αρχιτέκτονα Ε. Ιωαννίδου. Την έκδοση των μελετών αυτών, "Πινακοθήκη της Τέχνης του Ελληνικού Λαού", διέκοψε ο πόλεμος. Ο Πικιώνης είχε αναλάβει το εξώφυλλο και την τυπογραφική επιμέλεια της έκδοσης. Ο K. Vrieslander γράφει ένα άρθρο για τον Πικιώνη: D. Pikionis, Griechische Charakterkoepfe. 1940-1950 Ζωγραφίζει σειρά σχεδίων στο ίδιο θέμα: Αττικά, Αριάδνες, Νεφέλες, και τα ΛΑΪΚΑ (δουλεμένα στο λαϊκό πνεύμα, όπως Καρυάτιδες, γλυπτικά κ.ά.). Σχεδιάζει διάφορα προσχέδια για τάφους. 1942 Ζωγραφίζει το χάραγμα στον τάφο του αρχιτέκτονα Μητσάκη. 1943 Εκλέγεται τακτικός καθηγητης του Ε.Μ.Πολυτεχνείου. 1946-1947 Προΐσταται ομάδας αρχιτεκτόνων στο Υπουργείο Ανοικοδομήσεως για την εκπόνηση προτύπων λαϊκών πολυκατοικιών στον Πειραιά και τη Λαμία. Κατ' εντολήν του ίδιου Υπουργείου μεταβαίνει στη Ρόδο για τη μελέτη των πλαστικών προβλημάτων της Δωδεκανήσου, εν όψει της μελλοντικής ανοικοδόμησής της. 1948 Βραβεύονται από την Ακαδημία Αθηνών οι μελέτες του για τα αρχοντικά της Καστοριάς και τα σπίτια της Ζαγοράς στη σειρά «Ελληνική Λαϊκή Τέχνη». Τα βιβλία προλογίζονται από τη Ναταλία Μελά και τον Γ. Μέγα. 1949 Κτίζει την οικία και το εργαστήρι της γλύπτριας Φρόσως Ευθυμιάδη (Γρυπάρη 10, Πατήσια). 1950-1955 Σχέδια-σκίτσα αρχιτεκτονικά. 1950-1957 Σε συνεργασία με τον γαμβρό του αρχιτέκτονα Αλέξανδρο Παπαγεωργίου, ασχολείται με τη μελέτη και επίβλεψη αρχιτεκτονικών έργων. Στα έργα της περιόδου αυτής επικρατεί το οικουμενικό πνεύμα της παράδοσης. Μέρος της δράσης του αφιερώνεται στην Επιτροπή Κοσμητείας Εθνικού Τοπίου. Κτίζει την οικία Μ.Γκαρή στο Ψυχικό. 1951-1954 Σχέδια για τον πρότυπο ελληνικό οικισμό Αιξωνής. Διαμόρφωση του αρχαιολογικού χώρου γύρω από την Ακρόπολη και το λόφο του Φιλοπάππου. Τουριστικό περίπτερο κοντά στον Άγιο Δημήτριο Λουμπαρδιάρη. 1953 Ασχολείται με το δασικό χωριό στο Περτούλι. Κτίζει την οικία Ρωξάνης Πουρή στο Μαρούσι. 1954 Εκπαιδευτικό ταξίδι του Πολυτεχνείου στη Γαλλία (Παρίσι), Ιταλία, Γερμανία. Κτίζει την έπαυλη Χ. Ποταμιάνου στη Φιλοθέη. Ο Σικελιανός, σε άρθρο του στο περιοδικό "Αιξωνή", αναφέρεται στη συνεργασία του με τον Πικιώνη για το Δελφικό Κέντρο. 1955 Κτίζει το Τουριστικό Ξενοδοχείο "Ξενία" Δελφών. 1958 Μετά από 35 χρόνων θητεία στο Ε.Μ.Π., εγκαταλείπει τη θέση του καθηγητή. Σχετικά με την αποχώρησή του, το περιοδικό Ζυγός αφιερώνει ειδικό τεύχος. 1961 Ύστερα από πρόταση του καθηγητή της Πολυτεχνικής Σχολής του Μονάχου Wiedemann, εκλέγεται αντεπιστέλλον μέλος της Ακαδημίας των Καλών τεχνών του Μονάχου. 1961-1965 Σε συνεργασία με τους αρχιτέκτονες Πέτρο Πικιώνη (γιό του) και Αθανάσιο Κουτσογιάννη, εκτελεί τα εξής έργα: Παιδική Χαρά Φιλοθέης, το Δημαρχείο Βόλου, το Ανώτερο Εκκλησιαστικό Φροντιστήριο Τήνου της Αποστολικής Διακονίας της Ελλάδος, το ναΰδριο του Αγίου Παύλου της Εθνικής Εστίας και το σπίτι του Γ. Σταματόπουλου (Αγίας Λαύρας και Λασκαράτου, συνοικία Κυπριάδου). Σχέδια για τη διαμόρφωση του περιβάλλοντος χώρου Αγίου Ιωάννου του Ρώσου στο Προκόπι Ευβοίας. Μελέτη για την τουριστική αξιοποίηση Φρουρίου Φορτέτζας Ρεθύμνου Κρήτης. 1963 Διαμόρφωση του περιβάλλοντος χώρου του μνημείου «Ταγματάρχου Βελισσαρίου» στην Κύμη Ευβοίας. 1966 έκλέγεται τακτικό μέλος της Ακαδημίας Αθηνών. Ακολουθούν θερμές εκδηλώσεις και συγχαρητήρια γράμματα για την εκλογή του στην Ακαδημία. 1967 Μεταβαίνει για ένα οκτάμηνο στην Αμερική. 1968 Πεθαίνει στις 28 Αυγούστου στην Αθήνα.