ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ Δημήτρης Πικιώνης Κείμενα Δημήτρης Πικιώνης Το Πνεύμα της Εποχής μας 1931 ΟΛΑ ΤΑ συμπτώματα μας πείθουν πως η εποχή μας βρίσκεται, από πλαστικήν άποψη, σε μια κρίσιμη και εξαιρετικής σημασίας καμπή. Ένα νέο -- που δεν είναι άλλο από το πανάρχαιο-- αρχιτεκτονικό πνεύμα γεννιέται. Αρχιτεκτονική, ζωγραφική, γλυπτική, ουσιαστικά δουλεύοντας από την εποχή της "ρενεσάνς" εις το ζωγραφικό πνεύμα --καλούνται να υποταχθούν εις τις αυατηρές απαιτήσεις του αρχιτεκτονικού πνεύματος. Οι ορισμένες ιδιοσυγκρασίες, που εξακολουθούν να ξαναδίνουν με ένα προσωπικό τρόπο, τα παλιά ζωγραφικά ιδεώδη που βγαίνουν απ' τη "ρενεσάνς" (Ντεραίν) --εξαντλούν και κλείνουν την παλιά εποχή. Τη νέα, την ανοίγουν εκείνοι οι καλλιτέχνες, αρχιτέκτονες, γλύπτες ή ζωγράφοι που οι προσπάθειές τους αποβλέπουν στην ανασύσταση του καθολικού αισθητικού σχήματος της εποχής μας· άθλος, που θα μας κάνει ικανούς να ξεπεράσουμε τις κατώτερες μορφές του νατουραλισμού και του ρεαλισμού, και θα μας φέρει εις την ουσία της τέχνης. Δεν πρόκειται για "γυμνάσματα" παρά για ευρέσεις· ούτε για "εγκεφαλισμό" που, περιφρονώντας την ύλη, θέλει να δημιουργήσει ένα art-pur «ανίκανο να δουλέψει εις την ιστορία, εις την ηθική και στην κοινωνία --στην πραγματικότητα»-- αλλά για μια πνευματικότερη σύλληψη, βγαλμένη απ' τις επιταγές της ύλης, και ικανή, χάρις εις τη δύναμη που έχει το μαθηματικό σχήμα, να γράψει ιστορία, να ενσαρκώσει ηθική και να χαρίσει στην κοινωνία, με καιρό, εκείνο ακριβώς που της λείπει, το ρυθμό. Ασφαλώς ο ζωγράφος που έχει συνείδηση μιας τέτοιας αποστολής, ούτε από θαυμαστάς --δηλαδή από ένα κύκλο ανθρώπων οι οποίοι διαισθάνθηκαν κάτι από την αλήθεια των προσπάθειών του-- μπορεί να παρασυρθεί, αλλά ούτε και από τον φίλο κριτικό, ο οποίος και αυτός με τη σειρά του παρακαλείται ευγενώς να αποσυρθεί, αφήνοντας τον καλλιτέχνη μόνο, εις τον δύσκολο και γεμάτο θυσίες δρόμο του.