Παναγία με βιβλίο (72 Χ 52 εκ.)

Ιδιωτική συλλογή.

Αναμφίβολα ένα από τα πιο σημαντικά και εντυπωσιακά θρησκευτικά έργα του Παρθένη, από την ώριμη φάση της καλλιτεχνικής δημιουργίας του, προσπάθεια στην οποία συνδυάζονται, με θαυμάσιο τρόπο, μνημειακότητα και σχηματοποίηση, εσωτερικός και εξωτερικός χώρος, λιτότητα και ασφάλεια του σχεδίου και εσωτερικότητα του χρώματος. Στο έργο εικονίζεται καθιστή, σε κοινή καρέκλα, η Παναγία, και μόνο κατά το πάνω μέρος του σώματος της, να διαβάζει από μία Αγία Γραφή, ακουμπισμένη στο τραπέζι που είναι μπροστά της. Βρίσκεται σε έναν σκόπιμα ακαθόριστο χώρο, στον οποίο συνδέεται εσωτερικό και εξωτερικό, με πίσω της μια μισάνοιχτη κουρτίνα, που αφήνει να φαίνεται ο ουρανός, στον οποίο βλέπουμε και λίγα σχηματοποιημένα σύννεφα. Τόσο το θέμα της Παναγίας που διαβάζει, όσο και αυτό της ανοιχτής κουρτίνας, που αναφέρεται σε επιφάνειες του Θείου, είναι γνωστό από την Αναγέννηση, αλλά δεν είναι τα στοιχεία αυτά που δίνουν τον τόνο. Είναι, πολύ περισσότερο, η τονισμένη σχηματοποίηση του προσώπου της Παναγίας, που απαντά κατά κάποιο τρόπο στο φωτοστέφανο και στο κεφαλομάντιλο, όσο και οι καθαρά πλαστικές αξίες, που εισάγονται με τα διάφορα θέματα. Γιατί τόσο οι πτυχώσεις της κουρτίνας όσο και η ελαφριά στροφή του σώματος της Παναγίας, και η απόδοση των χεριών με μακριά λεπτά δάκτυλα, χρησιμοποιούνται για να διευρύνουν και με πλαστικές αξίες τις χρωματικές. Τα χρώματα είναι ένας θαυμάσιος συνδυασμός ψυχρών και θερμών τόνων, που, μαζί με τη σχηματοποίηση, έρχονται να δώσουν και νέες εκφραστικές διαστάσεις στη ζωγραφική επιφάνεια, πλουτίζουν το έργο με εσωτερικότητα και πνευματικότητα, ευγένεια και ιερατικότητα. Χωρίς διακοσμητικούς τύπους και παραπληρωματικά ανεκδοτολογικά στοιχεία, εδώ ο Παρθένης, με τη λιτότητα του σχεδίου, την εσωτερικότητα του χρώματος και το χαρακτήρα του χώρου, μας δίνει μια από τις πιο σημαντικές και διαχρονικές εικόνες της Θεομήτορος.