ΚΡΙΤΙΚΕΣ / ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΕΙΣ Ευγενία Αλεξάκη Ιστορικός της Τέχνης «1914 – 2004 : 90 ΧΡΟΝΙΑ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΧΑΡΑΚΤΙΚΗΣ ΣΥΛΛΟΓΗ ΓΙΑΝΝΗ ΠΑΠΑΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ» Οκτώβριος 2004 Η Συλλογή Χαρακτικής του Γιάννη Παπακωνσταντίνου, μέρος της οποίας εκτίθεται για πρώτη φορά στο κοινό, στη Δημοτική Πινακοθήκη Ψυχικού, αποτελεί μια από τις σημαντικότερες ιδιωτικές συλλογές χαρακτικής στην Ελλάδα. Στόχος μας είναι να εγκαινιάσουμε, με την έκθεση αυτή, έναν νέο κύκλο εκδηλώσεων, αφιερωμένων σε ιδιωτικές συλλογές. Μια τέτοια προσπάθεια εναρμονίζεται με την ιστορία του χώρου, όπου σήμερα στεγάζεται η Δημοτική Πινακοθήκη Ψυχικού και συνιστά ένα φόρο τιμής στη μνήμη της Μένης και του Τάκη Λέφα, οι οποίοι δώρισαν το σπίτι τους και τη συλλογή τους –καρπό πενήντα ετών συλλεκτικής δράσης- στο Δήμο Ψυχικού, οραματιζόμενοι τη δημιουργία ενός χώρου προβολής της εικαστικής δημιουργίας και εκπαίδευσης στην τέχνη και την ιστορία της. Παράλληλα, η παρουσίαση ιδιωτικών συλλογών, πέρα από την αξία που έχει για την καταγραφή και την έρευνα της ιστορίας της τέχνης, αποκτά στις μέρες μας ιδιαίτερη σημασία, καθώς επιτρέπει τη συστηματική μελέτη της ίδιας της διαδικασίας του «συλλέγειν» αλλά και των παραγόντων εκείνων που κινητοποιούν τον συλλέκτη σε αυτή τη δράση, σε αυτό το πάθος. Στο πλαίσιο αυτό η παρουσίαση της Συλλογής Χαρακτικής του Γιάννη Παπακωνσταντίνου μας δίνει την ευκαιρία να θαυμάσουμε σημαντικά έργα και εξαιρετικά δείγματα της ελληνικής χαρακτικής του 20ού αιώνα αλλά και να γνωρίσουμε τις προτιμήσεις, τα ιδιαίτερα ενδιαφέροντα και τα κίνητρα που διαμορφώνουν τη φυσιογνωμία της συλλογής αυτής. Ο Γιάννης Παπακωνσταντίνου, επιστήμονας με διδακτορικό δίπλωμα στην Αναλογιστική Επιστήμη, έχει διδάξει επί σειρά ετών στο Πανεπιστήμιο Πειραιώς, ενώ σήμερα εργάζεται ως διευθυντικό στέλεχος σε ιδιωτική εταιρεία. Όπως και στην επαγγελματική του δράση, έτσι και στην ενασχόλησή του με την τέχνη -μέσα από το ρόλο του συλλέκτη- διακρίνεται για μεθοδικότητα και συστηματική μελέτη. Εντυπωσιάζει, πραγματικά το αρχείο των έργων της συλλογής του, το οποίο ο ίδιος σχολαστικά τηρεί και συστηματικά ενημερώνει, ενώ το πάθος του για τα έργα τέχνης, συνοδεύεται από την αγάπη του για το διάβασμα και τη μελέτη της ιστορίας της νεότερης ελληνικής και ευρωπαϊκής τέχνης. Στα 500 και πλέον έργα που περιλαμβάνονται στη συλλογή του και καλύπτουν ένα χρονικό τόξο από τις αρχές του 19ου αιώνα έως τις μέρες μας, φανερώνεται η προτίμησή του για έργα με ανθρωποκεντρική θεματογραφία, αλλά και για ειδικά θέματα, όπως καταδεικνύουν οι ενότητες «Λήδα και Κύκνος» και «Πορτρέτα Eλλήνων Λογίων και Ποιητών», για την ανάπτυξη των οποίων στρέφεται και σε έργα ζωγραφικής, γλυπτικής και λευκωμάτων με αυθεντικά χαρακτικά. Ωστόσο, ιδιαίτερη αγάπη του παραμένει η χαρακτική. Η ποικιλία των τεχνικών της -πολλές από της οποίες είναι σήμερα πλέον ξεχασμένες- και η γοητεία που του ασκούν οι διάφορες σύνθετες διαδικασίες επεξεργασίας και παραγωγής των χαρακτικών έργων τον ωθούν σε έναν κόσμο αισθητικής απόλαυσης, στον οποίο χαίρεται να ζει ο ίδιος με την οικογένειά του. Ως προς την τεχνοτροπία δεν θα μπορούσαμε να διακρίνουμε εύκολα κάποια που να ξεχωρίζει ανάμεσα στις επιλογές του, καθώς, πλέον, στόχος του Γιάννη Παπακωνσταντίνου είναι η δημιουργία μιας συλλογής αντιπροσωπευτικής όλων των τάσεων της νεότερης και σύγχρονης ελληνικής χαρακτικής. Εντούτοις, επισημαίνει, μεταξύ άλλων, την έλξη που του ασκούν έργα σε κυβιστικό ή κυβοφουτουριστικό ύφος. Στην έκθεση και στο βιβλίο* της Συλλογής του Γιάννη Παπακωνστατίνου, που εκδόθηκε πρόσφατα, ερχόμαστε σε επαφή με αξιόλογα έργα καθώς και με έργα-σταθμούς σημαντικών Eλλήνων χαρακτών και ζωγράφων-χαρακτών αλλά και νεότερων δημιουργών. Γνωρίζουμε, όμως, ταυτόχρονα, και έναν άνθρωπο απλό και σεμνό, με διάθεση να μοιραστεί μαζί μας την αγάπη του για την τέχνη και την προσπάθειά του να εξερευνήσει το συναρπαστικό χώρο της καλλιτεχνικής δημιουργίας. Σημείωση *Δύο Αιώνες Νεοελληνικής Χαρακτικής - Συλλογή Γιάννη Παπακωνσταντίνου κείμενα: Νίκος Γρηγοράκης, εκδόσεις Γκοβόστη, Αθήνα 2004.