ΚΡΙΤΙΚΕΣ / ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΕΙΣ ΝΙΚΟΣ ΑΛΕΞΙΟΥ Ιστορικός της Τέχνης "Ο Μάρκος Καμπάνης" «Εικαστικά», τεύχος 15, Μάρτιος 1983. Νομίζουμε πως η τεχνοκριτική μας, έχει υποβαθμίσει την παρουσία των νέων καλλιτεχνών στον τόπο μας. Αναγνωρίζουμε βέβαια τις χρόνιες δυσκολίες της, αν μπορεί δηλαδή η τεχνοκριτική ν’ ασκηθεί επαγγελματικά, ή ως πάρεργο. Ακόμα, την έλλειψη χώρου στον καθημερινό Τύπο και τον περιορισμένο αριθμό σοβαρών περιοδικών τέχνης. Ίσως γι’ αυτά κι άλλα πολλά, η τεχνοκριτική περιορίζεται σ’ ένα στενό κύκλο καθιερωμένών καλλιτεχνών που έχουν ήδη διαμορφώσει την εικαστική-τους φυσιογνωμία. Μα οι νέοι καλλιτέχνες, κυρίως, έχουν ανάγκη ενθάρρυνσης, συμπαράστασης κι εποικοδομητικής κριτικής. Υπάρχουν πρωτοεμφανιζόμενοι που το έργο τους παρουσιάζει έκδηλες τις εικαστικές τους αρετές. Μέσα από αυτές μπορεί η τεχνοκριτική να προβλέψει, να εικάσει, πως τούτοι οι χαρισματούχοι νέοι εγγυώνται μια προσωπική πορεία στο χώρο της πλαστικής δημιουργίας. Παραδειγματικά, αναφέρομαι στον Μάρκο Καμπάνη, που έπειτα από επιμελημένες σπουδές στο εξωτερικό, πραγματοποίησε την πρώτη ατομική έκθεση ζωγραφικής στον τόπο – μας (γκαλερί «Ώρα»). Κάθε έργο-του είναι φιλοτεχνημένο από ένα υπεύθυνο χέρι, ελεγχόμενη παρόρμηση, συνθετικά δομημένη. Ανεξάρτητα απ’ την αισθητική του καταξίωση εκφράζει το σεβασμό του Καμπάνη για την τέχνη, πως έχει συλλάβει ορθά την αποστολή του καλλιτέχνη. Πέρα από κάθε θεματική παράσταση, βασικό του μέλημα είναι να προσδώσει πλαστικό βηματισμό στο εικονιζόμενο. Δεν απομακρύνεται απ’ τον πρωταρχικό οπτικό ερεθισμό, αλλά δεν γίνεται και πρακτικογράφος του. Επιζητά να δώσει στο θέμα του αυτοτέλεια, να το αποσπάσει απ’ το συγκεκριμένο, να του προσδώσει εικαστική ομιλία. Θεματογραφικά, ο Καμπάνης κινείται σ’ ένα εκτεταμένο φάσμα ζωγραφικών τάσεων, τροποποιημένων, μικτών, που όλες έχουν ένα συνεκτικό κρίκο: την παραδοχή του αντικειμενικού κόσμου. Δεν ολίσθησε ο Καμπάνης στα κράσπεδα του περιθωριακού υποκειμενισμού, δεν πλησίασε τη θολούρα του παρανοϊκού και απροσπέλαστου. Μένει σ’ ένα σταθερό βάθρο, σε μια εμφανή θέση που δεν διακόπτει το μυστικό διάλογο που διαμείβεται εν σιγή μεταξύ θεατή και του έργου τέχνης. Θα μπορούσε ν’ αναφερθεί κανείς και στο προσωπικό του χρώμα, το φως όπως αναγλυφικά φανερώνεται στα τρία στενόμακρα άρτια νησιώτικα τοπία του. «Τέχνη εγχώρια», εφημ. Ριζοσπάστης, 22/12/1990. Ο Μάρκος Καμπάνης, που εκθέτει ζωγραφική στην γκαλερί «Ώρα», φαίνεται απ’ τη δουλειά του πως είναι ένας χαρισματικός καλλιτέχνης. Καίτοι «σπουδάσας εν τη ξένη» η τέχνη του δεν είναι εισαγόμενη, που τόσο συνηθίζεται τα τελευταία, ιδιαίτερα. χρόνια. Τον Καμπάνη φαίνεται πως δεν τον πλάνεψαν οι πολιτείες που λέγαμε στις ιστορίες τις βραδινές όπως λέει ο ποιητής. Επιλέγει τη θεματογραφία των τοπίων του, απ’ τα κυκλαδίτικα νησιά. Απεικονίζει κατηφορικές νησιώτικες πλαγιές με τα πεζουλιασμένα κτήματα, τη φτενή γη, που ωστόσο εκπέμπουν ένα εσωτερικό φως. Από τούτη την ασκητική νησιώτικη γη ο Καμπάνης ακούει την πολύλαλη σιγή της και ενοραματικά την αιχμαλωτίζει. Ενα άσπρο σπίτι στο μέσο του πίνακα γίνεται εστία φωτός και διαχέει εκτεταμένα φωτιστικά ημιτόνια γύρω στο σκληρό τοπίο. Με κάτι τέτοιους οραματισμούς, ο Καμπάνης κάνει χρωματικά φωτιστικά σονέτα. Ακόμα απεικονίζει κάτω από δροσερά φυλλώματα λουλουδιών της σέρας, αντανακλαστικές φωτεινές αρμονίες. Γενικά η ζωγραφική του Καμπάνη είναι μια φυσιολατρική κατάφαση, είναι η ποιητική παραδοχή του κόσμου, είναι ακόμα η βαθύτερη αίσθηση του τόπου μας. Θα’ λεγα πως ο Καμπάνης με τη ζωγραφική, μέσα στο σύγχρονο ζόφο, μας μιλά για τη χαρά των ελπίδων. Κι είναι αισιόδοξο φαινόμενο πως η νεότης, όπως μας έδειξε και η έκθεση των αποφοίτων της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών στην Πινακοθήκη, έχει έναν υγιέστερο προσανατολισμό, έχει μια αντικειμενική αίσθηση του κόσμου και της ζωής. Κι σι έξαλλες αρνήσεις του ανεμιονικού του παρανοϊκού, της σκανδαλοθηρικής ακρότητας πέρασαν στο στάδιο της γεροντικής παρακμής. Μια ακόμη ιδιαιτερότητα του Καμπάνη είναι τα σκιερά του χρώματα. Δεν είναι κραυγαλέα, δεν δημιουργούν χρωματικά εφέ, δεν επιδιώκουν τον ερεθισμό του αμφιβληστροειδούς. Είναι μουσικές αρμονίες, περασμένες από σουρντίνα. Και είναι ακόμα μία πλαστική ικανότητα του Καμπάνη. που με τέτοια χρώματα δομεί και πλάθει τα συναισθήματά του.